Çocukları Telefon Bağımlılığından Kurtarmak İçin Neler Yapılabilir?

Teknolojinin baş döndürücü bir şekilde gelişmesiyle birlikte telefonlarda günlük hayatta her alanda kullanılmaya başlandı. Önceleri sadece bir iletişim aracı olan telefonlar günümüze, iş oyun, okuma, yazma gibi pek çok alanda kullanılabiliyor. İnternet ile birlikte kullanıldığı zaman, yetişkinlerin yanında, özellikle çocuklar için önemli sorunları da beraberinde getiriyor.  İş yaparken, misafirlikte, yemek pişirirken çocukları susturmanın en iyi yöntemlerinden oldu telefonu çocuğun eline vererek vakit geçirmek. Uzun vadede çocuğa büyük zararları olan bu telefon bağımlılığı konusunda anne ve babalara büyük görevler düşüyor. Ebeveynlerin, çocuklarının telefon ve internet kullanımı konusunda bilinçli olması, dijital dünya ile ilişkilerini dengeli tutması gerekiyor.

Telefon Bağımlılığı Nedir?

Telefon bağımlılığı, normalden daha yoğun olarak telefon kullanımından kaynaklanan bir tür dürtü kontrol bozukluğuna denir. Telefon bağımlılığından söz edilebilmesi için kişinin; telefonu yanında olmadığında kendisini huzursuz hissetmesi, günün her anında telefonunu kontrol etme ihtiyacı duyması, telefonsuz yapamaması gibi davranışların görülmemesi gerekir. Çocuklarda telefon bağımlılığına neden olan faktörlerin başında telefonun kendisinden ziyade,  telefonla gerçekleştirilen eylemler gelir. Bu eylemlerden en sık yapılanları ise mobil oyunlar, sosyal medya platformları, mesajlaşmalar, SMS ve mail kontrolü gibi konulardır.

Telefon Bağımlılığı Belirtileri

Telefonla ilgilenen her kişi, bağımlı sayılmaz. Bağımlılıktan söz edilebilmesi için, telefonla geçirilen zamanın sürekli olası ve çok uzun zaman alması gerekir. Telefon bağımlılığının birçok belirtileri vardır. Eğer siz de telefonla ilgili kendinize ve çocuğunuza sık sık sorular soruyorsanız, siz ve çocuğunuz için tehlike çanları çalıyor demektir. Aşağıda sayılan belirtiler sizde ve de çocuğunuzda varsa telefon bağımlılığı olma ihtimali son derece yüksektir. İşte bu belirtiler;

• Sık sık telefonu kontrol etme ihtiyacı hissediyorsanız,
• İnsanlarla karşılaştığınızda göz teması kurmak ve sohbet etmek yerine telefona bakıyorsanız,
• Telefon olmadığı zamanlarda sinirlenme, hayata küsme gibi davranışlar gösteriyorsanız,
• Telefondan mahrum kaldığınızda mide bulantısı, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi rahatsızlıklar yaşıyorsanız,
• Telefonda uzun süre vakit geçirerek iş ve okul hayatında verim düşüklüğü yaşıyorsanız,
• Başkaları ile iletişime geçmek yerine telefonunuzla meşgul oluyorsanız,
• Telefon nedeniyle uyku ve beslenme düzeninde sıkıntı yaşıyorsanız,
• Sosyal hayata karışmaktan kaçınarak içe kapanık bir hayatınız varsa,
• Seyahatte, uymadan önce ve kalktıktan sonra hemen telefona bakma ihtiyacı hissediyorsanız, çocuğunuzda ve sizde telefon bağımlılığı belirtileri var demektir.

Telefon Bağımlılığı Hastalığı Nedenleri

Telefon bağımlılığı günümüz hayatında hastalık olarak tanımlanmaktadır.  Bu hastalığın nedenleri kişiden kişiye değişiklik gösterse de, belli başlı nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz

• Diğer insanlarla iletişimde yaşanan sıkıntılar,
• Sosyal medyada kurulan sanal ilişkilerin daha ilgi çekici olması ve kabul görmesi,
• Özgüven eksikliği ve başkalarına olan özenti,
• Yeni çıkan teknolojik aletlerin hemen denenmek istenmesi,
• İletişim haricinde diğer işlemlerin de telefon üzerinden yapılabilmesi,
• Mobil oyun ve uygulamalarda kazanılan puan ve ödüllerin cazip olması,
• Başkaları tarafından takdir edilme takdir edilme ihtiyacının hissedilmesi,
• İçe kapanık ve utangaç çocukların kendini telefondaki uygulamalarla daha kolay ifade edebilmesi,
• Çocuğun çevresindeki hayatın sosyal medya ve oyunlardan oluşması, gibi nedenleri sayabiliriz.

Telefon Bağımlılığının Zararları

Ekran bağımlılığının Zaralarını psikolojik zararlar, sosyal zararlar ve fiziksel zararlar olmak üzere üç başlık altında inceleyebiliriz.

1.      Telefon Bağımlılığının Psikolojik Zararları

Telefon bağımlısı olan çocuklarda depresyon yaşanabilir. Başlarına karşı öfke duyabilir. Çocukta kaygı bozuklukları ortaya çıkar. Sosyal hayata karışmaktan ve insanlarla iç içe olmaktan kaçınır. Asıl yapılması gereken ihtiyaçları ertelediği için çocukta yetersizlik hissi oluşur. Zamanı verimli kullanamadığı için, zamanı yönetme problemi ortaya çıkar. Telefon nedeniyle yaptığı veya yapamadığı işlerden suçluluk duyabilir. Sorumluluk alma veya alınan görevleri yerine getirmede sıkıntı yaşar. Karşılaşılan olaylar karşısında savunma mekanizmaları geliştirir. Çocuklarda dürtüsel bozukluklar, öfke ve odaklanma güçlüğü ortaya çıkabilir. Telefon kullanmak gibi teknoloji bağımlılığı çocuğu yalnızlaştırır. Çocuklar gergin ve kavgacı olur. Aile fertleriyle sürekli tartışma ve kavga yaşanabilir.

2.      Telefon Bağımlılığının Fiziksel Zararları

Telefon bağımlılığının çocuklarda psikolojik zararları kadar fiziksel zararları da hafife alınmayacak kadar önem arz eder. Çocukta düzensiz beslenmeye bağlı olarak sindirim sorunları ortaya çıkar. Uyku düzeninde düzensizlikler meydana gelir. Gözyaşlarında kuruluk ve diğer göz problemleri oluşabilir. Uzun süre telefon başında kalmaktan kaynaklanan; bel, boyun ve sırtta ağrılar meydana gelir. Telefon tuşlarının sık kullanıldığı el ve parmaklarda uyuşukluk ve halsizlik hissedilir. Ayrıca; mide bulantısı ve baş arısı ve baş dönmeleri meydana gelir. Bir eklem rahatsızlığı olan Karpal Tünel Sendromuna yol açabilir.

3.      Telefon Bağımlılığının Sosyal Zararları

• Çocuğun okul başarıda düşüş yaşanmaktadır.
• Kişisel, aile ve okul sorunları ortaya çıkmaktadır.
• Zamanı idare etmede başarısızlık yaşanmaktadır.
• Uyku bozuklukları ve yemek yemede azalma görülmektedir.
• Uzun süre erken başında kalan çocuklarda idrar ve kaka kaçırma problemleri yaşanmaktadır.
• Yaptığı faaliyetlerde azalma görülmektedir.
• Arkadaş çevresinden uzaklaşma ve sosyal yalıtım gibi sorunlar yaşanmaktadır.

Çok Telefon Kullanmaktan Kaynaklana Rahatsızlıklar

·       Hayalet Titreşim Sendromu(Phantom): Kişide her an telefon çalıyormuş hissi uyandırır. Telefon çalmasa bile çalıyormuş gibi hissedilir.

·       Textaphrenia: Mesaj takıntısı olarak bilinen bir rahatsızlıktır. Mail ya da SMS’lerinin gitmediği veya kendilerine ulaşmadığı yönünde kişide kaygı uyandırır.

• Nomofobi: Telefonsuz kalma korkusundan kaynaklanan bir rahatsızlıktır. Telefondan kısa süreli uzak kalmalar, değişik psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir.

 

Çocukları Telefon ve Diğer Teknolojik Alet Bağımlılığından Uzak Tutma Yolları

Pedagoglar, çocukların uzun süre telefon kullanmaları ve vaktini bilgisayar başında geçirmekten kaynaklanan uyku bozuklukları psikiyatrik sorunların ortaya çıktığını belirtti. Bu noktada anne ve babalara çözüm önerileri sunuldu. İşte çocuklarınızı telefon bağımlısı olmaktan kurtaracak öneriler:

• Telefon başında geçirilen zamanı mutlaka belirli bir düzeyde tutun
• İki yaşından önceki çocukları telefon, bilgisayar ve internetten uzak tutun.
• Okul öncesi yaş grubu için günde 30 dakika, ilköğretim yaş grubu için, ödev haricinde oyun ve eğlence için günlük 45 dakika, ortaokul yaş grubu için günde 1 saat, lise çağında da günlük 2 saati aşmamak yeterlidir.
• Çocukların arkadaşları ile doğal yollardan görüşmelerini sağlayarak sosyalleşmesini sağlayın.
• Çocuklarınızı ilgi alanlarına ve yeteneklerine uygun spor faaliyetlerine yönlendirin.
• Çocuğunuzun arkadaşları ile olan ilişkilerini destekleyin ve beraber etkinlikler planlayın.
• Çocuğunuzun sanal ortamdaki arkadaşlarını ve bilgisayar kullanımını kontrol edin.
• Telefon ve bilgisayarlarınızda güvenli internet uygulamalarının olmasına dikkat edin.
• Telefon, bilgisayar ve tablet gibi aletleri çocukları susturmak için kullanmayın.
• Çocukların kontrolsüz bir şekilde ve uzun süre telefon, bilgisayar ve internet kullanmasına izin vermeyin.
• Yemek ve çay saatlerinde çocuğun aile fertlerine katılmasını sağlayın. Telefon ve bilgisayar başındaki çocuğa asla servis yapmayın.
• Evinizi çocuğun yaşam alanına uygun düzenleyin. Teknoloji aletleri merkezli bir ev düzeni kurmayın.
• Çocuklara, teknolojik aletleri yasaklamak ya da tamamıyla özgür bırakmak yanlış olacağı için, çocukların yaşına, kullanım süresine göre bir denetleme mekanizması oluşturun.
• Tüm bunlara rağmen, uzun süre telefon ve bilgisayar kullanan çocuğunuzu engelleyemiyorsanız mutlaka konunun uzmanından yardım alın.

 

Geleceğimizin teminatı olan çocukların; sosyal, duygusal, fiziksel ve psikolojik olarak sağlıklı bir şekilde yetiştirilmesi, ailenin ve toplumun bekası için önem arz etmektedir. Çocukları teknolojik aletlerin esir olmaktan kurtararak, teknolojiyi yerinde ve zamanda kullanmalarına yardımcı olalım. Telefon gibi teknolojik aletlerin fazla kullanılmasının kişide bağımlılık yaptığını, bununda bir hastalık olduğunu unutmayalım.